نیاز به نقشه کسب و کار
چه بخواهید نظر سرمایهگذاران را برای سرمایهگذاری در ایده یا کسبوکار خود جلب کنید و چه بخواهید خودتان کسبوکاری را راهاندازی کنید، به طراحی نقشه کسب و کار نیاز دارید. البته این بدان معنی نیست که نمیتوان ایدهای را بدون داشتن نقشه کسب و کار به کسبوکار تبدیل کرد اما تهیه آن میتواند به ایجاد یک تصویر شفاف از آینده آن کسبوکار کمک زیادی کند.
این تصور که یک نقشه کسب و کار باید حتما نقشهای حجیم با تعداد صفحات زیاد باشد، یک تصور غلط است. هر نقشه کسب و کار چه برای کارهای بزرگ و چه برای کارهای کوچک، باید یکسری نکات اساسی را در خود جای دهد و مهمتر از اینکه جزئیاتش چه باشد، این است که این نقشه وجود داشته باشد و مدام بهروز شود.
محتویات نقشه کسب و کار
تمامی نقشه کسب و کارها این محتویات را دارند، هرچند ممکن است ادبیات و چینش مطالب در هر کدام متفاوت باشد اما محتویاتشان یکسان است.
چگونه نقشه کسب و کار بنویسیم؟
- یک چکیده یا خلاصه مدیریتی بنویسید. البته توجه کنید که این خلاصه مدیریتی در آخر کار تدوین میشود و در واقع چکیدهای است از کل نقشه کسب و کار. ضرورت نوشتن خلاصه مدیریتی این است که سرمایهگذاران احتمالی یا بعدا خود شما و همکارانتان بتوانید در یک نگاه آن را مطالعه کرده و از محتویات کلی این نقشه کسب و کار سر در بیاورید.
- توضیحات و توصیفی درباره کسبوکار بنویسید. این قسمت بسیار شبیه فصل مروری بر ادبیات موضوع پایاننامهها است و بسیار مهم است. نشان دهید چه مسئله یا مشکلی از گذشته در جامعه وجود داشته و شما به چه دلیل و چگونه میخواهید آن را برطرف کنید. این توضیح بسیار مهم است. بیان این موضوع که در گذشته چه راهکارهایی برای حل این مسئله و برطرف کردن این مشکل ارائه شده یا چه کسانی بر روی همین موضوع کار کردهاند و تا چه اندازه موفق یا ناموفق بودهاند در این قسمت قرار میگیرد.
- نتایج بررسی محیط و صنعت کسبوکار را بیان کنید. در این قسمت سعی کنید نشان دهید محیط بازاری که میخواهید وارد آن شوید چگونه است. مثلا توصیفی از وضعیت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی و مواردی از این دست بنویسید. حتما به تعداد و قدرت رقبایی که در این محیط کار میکنند بپردازید و اشارهای هم به آینده داشته باشید.
در انتهای این قسمت سعی کنید محیط یا صنعت کسبوکار خود را به دستههای مختلف کوچکتر تقسیم کنید. همچنین از برخی از این ویژگیها برای دسته بندی مخاطبان استفاده کنید: سن، جنس، محل جغرافیایی، قومیت، تحصیلات، وضعیت مالی، وضعیت حرفهای، وضعیت فرهنگی، وضعیت مذهبی، وضعیت رفتاری و روانشناختی… - توضیح دهید بازار هدف خود را بر چه اساس انتخاب کردید. یکی از اساسیترین بخشهای نقشه کسب و کار، انتخاب بازار هدف است. در انتخاب بازار هدف، قدرت مالی، قدرت فنی، افراد کلیدی که در اختیار دارید، وضعیت بازار، تعدد و قدرت رقبا و مواردی از این دست، بسیار موثر است. هرچقدر دقیقتر بتوانید تناسب اینها را با انتخابتان بیان کنید، احتمال موفقیت شما بیشتر خواهد بود.
- رقبایی که در بازار هدف شما هستند را در سرفصلی جداگانه تحلیل کنید. تحلیلی از رقبایی که در بازار هدف شما هستند بنویسید. سابقه رقبا، اقداماتی که انجام میدهند، قدرت مالی، فنی و ارتباطی که دارند، مزیتهای رقابتی و ضعفهایی که دارند را مشخص کنید. اگر گام قبلی را به خوبی توضیح داده باشید، دلیلی ندارد از نقاط قوت رقبا بترسید. بنابراین چیزی را سانسور نکنید.
- نقشه عملیاتی شدن ایده خود را شرح دهید. شرح دهید که این کسبوکار چطور فعالیت میکند، به چه منابعی برای راهاندازی نیاز دارد و چه افراد کلیدی در توسعه آن نقش خواهند داشت. قوانین و مقررات محلی و کشوری حاکم بر کسب و کار خود را بیان کنید و توضیح دهید چگونه تاثیر آنها را بر فعالیتهای خود پیشبینی کردهاید. مسائل فنی را مشخص کنید تا بتوانید مسیر ارائه محصول یا خدمت را از ابتدا تا انتها شرح دهید.
لازم است که درباره افراد کلیدی دقیق باشید. حتی رزومههایشان را ضمیمه کنید. ساختار سازمانی را تبیین کنید و دلیل بیاورید که چرا فکر میکنید این افراد در این ساختار سازمانی میتوانند باعث موفقیت این کسبوکار شوند. - مزیت رقابتی خود را نشان دهید. سعی کنید در بیان مزیت رقابتی خود دقیق باشید و به جزئیات بپردازید. برای اینکه مطمئن شوید مزیت رقابتی شما قابل پذیرش است، به تحلیلها و توصیفهایی که درباره محیط، مخاطبان هدف، پتانسیلهای فنی و مالی خودتان و نقاط قوت و ضعف رقبا نوشتید، ارجاع دهید. از این طریق توجیه کنید که چرا مشتریان باید به جای رقبا، شما را انتخاب کنند.
- برنامه بازاریابی و فروش خود را در سرفصلی جداگانه مطرح کنید. این سرفصل یکی از سختترین سرفصلهای یک نقشه کسب و کار است. اما با توجه به اینکه برای تدوین آن به اطلاعات تخصصی و دقیق از حال حاضر و تحلیل تخصصی از آینده نیاز دارید، با تدوین این سرفصل، گام بزرگی برمیدارید.
اطلاعاتی در مورد محصول یا خدمت، نحوه تولید و دستهبندی، هزینه های جاری، سبد محصولات و خدمات، چرخه عمر محصولات و خدمات، نقاط قوت محصول یا خدمت و چرایی انتخاب مشتریان، قیمتگذاری، نحوه رساندن محصول یا خدمت به مشتریان، کانالهای فروش و توزیع، استراتژی طراحی کمپین تبلیغاتی و معرفی، استراتژی رسانهای، هزینههای تبلیغاتی، و مواردی از این دست را در این بخش مرقوم کنید. - یک برآورد مالی از کسب و کار خود ارائه دهید. اطلاعات لازم در این سرفصل شامل هر چیزی است که به پول ربط دارد؛ چه هزینهها مثل هزینه سرمایهای و هزینه عملیاتی (منابع انسانی، منابع فیزیکی، تبلیغات و …) و هزینه مالی و هزینه غیرقابل پیشبینی و هزینه های گسترش کسبوکار، چه درآمدها مثل درآمدهای عملیاتی و غیر عملیاتی.
- یک شبیهسازی مالی برای اطمینان بیشتر ایجاد کنید. این بخش در واقع در ادامه بخش مالی است. به صورت بصری نمایش دهید روند مالی کسبوکار در طول دو یا سه سال آینده چگونه خواهد بود. این شبیهسازی هر چقدر پارامتریک و با جزئیات بیشتر باشد بهتر روند را نشان میدهد. در این قسمت، داشتن گراف و نمودار بسیار کمککننده است و میتواند تصویر واضحتری از کسبوکار ارائه کند.
- مستنداتی را که به توضیح و تبیین بهتر کمک میکنند، ضمیمه کنید. در این بخش بهتر است مواردی از قبیل عکس محصولات، رزومه افراد کلیدی و هر سند دیگری که به ارزشمندتر شدن نقشه کسب و کار کمک میکند وجود داشته باشد.
برای این کار مشاوره بگیرید
نوشتن نقشه کسبوکار به دست خودتان باعث میشود این نقشه واقعیتر و اجراییتر باشد. اما برای بهرهمند شدن از تجربه و نگاه بیرونی به آنچه تدوین میکنید، مشاور بگیرید و توجه کنید که نوشتن یک نقشه کسب و کار، به اطلاعات و تحقیقات گستردهای نیاز دارد. پس بهتر است از تیمهای چندتخصصی برای این منظور کمک بگیرید.
